İŞ DAVALARINDA ZORUNLU ARABULUCULUK

İŞ DAVALARINDA ZORUNLU ARABULUCULUK

Türk hukuk sisteminde daha önce sadece ihtiyari arabuluculuk müessesesi olarak yer alan arabuluculuk sistemi  01.01.2018 itibariyle “Dava Şartı Olarak Arabuluculuk” sistemini de içeren şekilde düzenlenmiştir.

6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Madde 5:

“Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemine” arabuluculukdenmektedir (6325/m.2). “

Dava şartı olarak arabuluculukta, uyuşmazlık taraflarının bir araya getirilerek alanında uzman arabulucuların objektif bir şekilde taraflarla görüşme sağlayarak kendi çözüm yöntemlerini geliştirmeleri sağlanmakta ve iletişim kurmalarına aracı olunmaktadır.

 Önemle belirtilmesi gereken husus işçi işveren arasındaki tüm uyuşmazlıklar için İş hukukunda Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuğa başvurulması gerekmemektedir.

Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuk ;

  • İşe İade Davaları
  • Boşta Geçen Süre Tazminatından Doğan Davalar
  • İşe Başlatmama Tazminatından Doğan Davalar
  • Kıdem Tazminatı Alacağından Doğan Davalar
  • İhbar Tazminatından Doğan Davalar
  • Kötüniyet Tazminatından Doğan Davalar
  • Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UBGT) Ücretinden Doğan Davalar
  • Prim ve İkramiye Ücretinden Doğan Davalar
  • Bakiye Süre Ücreti Alacağından Doğan Davalar
  • Eşit Davranmama Tazminatından Doğan Davalar
  • Sendikal Tazminattan Doğan Davalar
  • Ücret Alacağından Doğan Davalar
  • Fazla Mesai Ücretinden Doğan Davalar
  • Yıllık İzin Ücretinden Doğan Davalar
  • Yol ve Yemek Ücretinden Doğan Davalar için zorunludur.

Ancak;

  • İş Kazasından Doğan Maddi-Manevi Tazminat Davaları
  • İş Kazası Nedeniyle İşverene ve Sair Kusurlu Kişilere Açılan Rücu Davaları
  • İş Kazasından Doğan Maluliyet ve İş Göremezlik Oranının Tespiti Davaları, Maluliyet Oranına İtiraz Davaları
  • İş Kazası Veya Meslek Hastalığından Kaynaklanan Maddi Ve Manevi Tazminat, Tespit, İtiraz Ve Rücu Davaları
  • Meslek Hastalığından Doğan Maddi-Manevi Tazminat Davaları
  • Meslek Hastalığından Doğan Maluliyet ve İş Göremezlik Oranının Tespiti Davaları için Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuk başvurusu zorunlu değildir. Taraflar bu hususlar hakkında yazılı dilekçeleri ile arabulucuya başvurmadan doğrudan mahkemeye başvurabilir.

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile getirilen yeni düzenlemeye göre dava açılmadan önce arabulucuya gitmek zorunlu, ancak tarafların arabulucuda uzlaşmaları zorunlu değildir. Taraflar arasında anlaşma sağlanamazsa anlaşmazlık konusunun iş mahkemelerine götürülmesine herhangi bir engel bulunmamaktadır.

Uyuşmazlıkta davayı açacak olan taraf davası Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuk kapsamında ise ;

  • Dava açmadan önce açacağı davayı açmada yetkili mahkeme neresi ise o adliyedeki arabuluculuk bürosuna başvuru yapmalıdır.
  • Davacı tarafın yaptığı başvuru sonrasında sistem tarafından atanan arabulucu tarafından yapılacak oturumlara tarafları temsilen; vekâletteki yetki ile ya da özel yetki ile tarafların avukatları, şirket tarafı için şirketçe verilen özel yetki ile sigortalı herhangi bir çalışanı, uzman kişiler ve tarafların ortak anlaşmaları ile başkaca 3.kişiler katılabilir.
  • Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuk  görüşmeleri için İş Hukukundan Kaynaklı Davalarda 3+1 haftalık süreç sonunda oturumlar yapılmalı ve son tutanak düzenlenmelidir.
  • Taraflar ilk toplantıya mazeretsiz olarak katılmamış ise katılmayan taraf ileride açılacak olan davada haklı çıksa bile tüm yargılama giderlerinden sorumlu olacaktır. 
  •  Başvurucu tarafın arabuluculuk bürosuna başvurduğu tarihten son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez. Son tutanakla beraber davacı davasının tabi olduğu zamanaşımı süresi içerisinde davasını açmalıdır.
  • İşe iade davalarında ise son tutanağı alan davacı 2 haftalık süre içerisinde davayı açmak zorundadır.
  • Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuk sonucunda anlaşmaya varılırsa, taraflar ve avukatlarının birlikte imzaladıkları tutanak mahkeme ilanı hükmündedir. Anlaşmaya rağmen tarafların anlaşmada yazılı hususlara riayet etmemeleri halinde taraflar bu tutanağa, mahkemeye başvurarak icra edilebilirlik şerhi alarak icra daireleri aracılıyla mahkeme ilamı niteliğinde işlem yapabilir.
  • Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuk sonucunda taraflar arasındaki hukuki uyuşmazlık giderilmiş ve taraflar anlaşmışlar ise  anlaşılan kısım üzerinden yasa ve yönetmeliklerle düzenlenen yüzdelik tutarlar doğrultusunda aksi kararlaştırılmadıkça taraflar arasında eşit olarak arabulucuya ödenmektedir.
  • Arabuluculuk sonunda tarafların hukuki uyuşmazlığını çözememeleri durumunda arabuluculuk görüşmelerinin ilk 2 saatlik ücreti devlet tarafından ödenir. Bu süreyi aşan miktarı ise yine aksi kararlaştırılmadıkça taraflar arasında eşit olarak paylaştırılarak ödenir.

Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi (2020 Yılı)

İşçi – işveren uyuşmazlıklarında;  
 aa) Bir saati; 2 kişinin taraf olması durumunda, taraf başına170,00 TL
 ab) Bir saati; 3-5 kişinin taraf olması durumunda, taraf sayısı gözetmeksizin360,00 TL
 ac) Bir saati; 6-10 kişinin taraf olması durumunda, taraf sayısı gözetmeksizin380,00 TL
 ad) Bir saati; 11 ve daha fazla kişinin taraf olması durumunda, taraf sayısı gözetmeksizin400,00 TL.

*Her yıl güncellenmektedir.

DAVA ŞARTI ZORUNLU ARABULUCULUĞA DAİR SON TUTANAĞININ SUNULMAMASI HALİNDE;

Davacı taraf dava şartı arabuluculuk yoluna başvuru yapmış ancak buna dair son tutanağı dava açarken dosyaya eklememişse davada görevli hakim tarafından davacıya bu eksikliği gidermesi için 1 haftalık kesin süre verir. Davacı taraf kendisine verilen bu süre içerisinde Arabuluculuk Son Tutanağını dosyaya sunmaz ise  açılan dava usulden reddedilir.

DAVA ŞARTI ZORUNLU ARABULUCULUĞA BAŞVURULMADAN DAVA AÇILMASI HALİNDE;

Davacı taraf dava açmadan önce  hiç arabuluculuk yoluna başvurmamışsa hâkim bu sefer davayı doğrudan doğruya usulden reddedecek olup dava açılmamış sayılacaktır.